آیه 2 سوره ابراهیم

اللَّهِ الَّذِي لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ وَيْلٌ لِلْكافِرِينَ مِنْ عَذابٍ شَدِيدٍ «2»

اللَّهِ الَّذِي لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ‌: خداوند به حقى كه خاصه ملك و ملك او است آنچه در آسمانها است از موجودات علويه و آنچه در زمين است از مخلوقات سفليه، يعنى تمامى موجودات از مادى و مجرد در حيطه تصرف الهى است. وَ وَيْلٌ لِلْكافِرِينَ مِنْ عَذابٍ شَدِيدٍ: و واى كافران را از عذاب سخت كه جهنم باشد.

تبصره: آيه شريفه و عيد و تهديد است نسبت به كافران و منكران خدا و پيغمبر و قرآن.

در حق اليقين مجلسى (رحمه الله) به سند معتبر از عمرو بن ثابت كه امام محمد باقر عليه السّلام فرمود:

اهل جهنم در آتش فرياد مى‌كنند مانند سگان و گرگان از شدت آنچه به آنها مى‌رسد از الم عذاب الهى. چه گمان دارى اى عمرو! به گروهى كه آنها را مرگ نباشد تا از عذاب نجات يابند و عذابشان هرگز سبك نشود، تشنه و

جلد 7 - صفحه 11

گرسنه و كر و كور و گنگ و رو سياه و محروم و پشيمان و مغضوب پروردگار، رحم به ايشان نشود، و آتش دائما افزوده، و حميم به عوض آب، و زقّوم به عوض طعامشان باشد، و به قلابهاى آتشين بدنهاى آنها را درند و گرز به سر آنان زنند و با شياطين به غلها مقيّد شوند. اگر دعا كنند مستجاب نشود، و حاجتشان برآورده نشود؛ اين است حال جمعى كه به جهنم روند. «1»

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمنِ الرَّحِيمِ‌

الر كِتابٌ أَنْزَلْناهُ إِلَيْكَ لِتُخْرِجَ النَّاسَ مِنَ الظُّلُماتِ إِلَى النُّورِ بِإِذْنِ رَبِّهِمْ إِلى‌ صِراطِ الْعَزِيزِ الْحَمِيدِ «1» اللَّهِ الَّذِي لَهُ ما فِي السَّماواتِ وَ ما فِي الْأَرْضِ وَ وَيْلٌ لِلْكافِرِينَ مِنْ عَذابٍ شَدِيدٍ «2» الَّذِينَ يَسْتَحِبُّونَ الْحَياةَ الدُّنْيا عَلَى الْآخِرَةِ وَ يَصُدُّونَ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ يَبْغُونَها عِوَجاً أُولئِكَ فِي ضَلالٍ بَعِيدٍ «3»

ترجمه‌

اين كتابى است كه فرستاديم آنرا بسوى تو تا بيرون آورى مردمانرا از تاريكيها بروشنائى بدستور پروردگارشان بسوى راه آن تواناى ستوده‌

خداوند آنچنانيكه مر او را است آنچه در آسمانها و آنچه در زمين است و واى بر كافران از عذاب سخت‌

آنانكه اختيار ميكنند از راه دوستى زندگانى دنيا را بر آخرت و باز ميدارند از راه خدا و ميخواهند در آن كجى را آنگروه در گمراهى دورند.

تفسير

بيان الر در ابتداء سور سابقه گذشت و قرآن كتابى است كه خداوند آنرا بتوسط جبرئيل فرستاده است بر پيغمبر خاتم براى آنكه نجات دهد آنحضرت تمام مردم عالم را و بيرون آورد آنها را از انواع تاريكيهاى كفر و جهالت و ضلالت و وارد فرمايد ايشان را در روشنائى و هدايت و معرفت و ايمان بدستور و توفيق و تسهيل خداوند امر را بر ايشان و آن روشنائى و نور راه خداوند تواناى غالب قادر ارجمند حميد محمود در جميع صفات و افعال است كه او خداوندى است كه مالك آسمانها و زمين و تمام موجودات در آنها است و كسى قادر بر تخلّف از حكم او نيست و ويل و هلاك مر كافران را است از عذاب شديد قيامت و آنها كسانى هستند كه براى ضعف عقل و غلبه شهوت اختيار نمودند زندگانى موقت مشوب بألم دنياى دنى را بر حيات دائم و عيش خالص آخرت باقى و باز ميدارند مردم را از متابعت راه حقّ چنانچه خودشان را باز داشتند و ميخواهند كه در راه حق و دين اسلام عيب و عوجى پيدا كنند و بآنوسيله مانع از قبول اسلام مردم شوند و اينجماعت بسيار از وادى حقّ دورند چون‌

جلد 3 صفحه 219

دين اسلام منزّه از عيب و نقص است و بنابراين ضمير در يبغونها بسبيل راجع ميشود كه مذكّر و مؤنث در آن يكسان است و بعضى گفته‌اند مراد آنستكه ميجويند دنيا را از غير راهش چون دنيا را براى آخرت بايد طلبيد پس كسيكه دنيا را براى آخرت نجويد از راه كج دنيا را طلب نموده و بنابراين ضمير راجع به الحيوة الدنيا است و در هر حال اين جماعت در وادى ضلالت و گمراهى سير ميكنند كه بمراحل عديده از حقّ دور است ..

اللّه‌ِ الَّذِي‌ لَه‌ُ ما فِي‌ السَّماوات‌ِ وَ ما فِي‌ الأَرض‌ِ وَ وَيل‌ٌ لِلكافِرِين‌َ مِن‌ عَذاب‌ٍ شَدِيدٍ «2»

‌آن‌ عزيز حميد اللّه‌ ‌است‌ ‌که‌ ‌از‌ ‌براي‌ ‌او‌ ‌است‌ آنچه‌ ‌در‌ عالم‌ بالا ‌است‌ و

جلد 11 - صفحه 357

آنچه‌ ‌در‌ عالم‌ سفلي‌ ‌است‌ و ويل‌ ‌از‌ ‌براي‌ كفار ‌است‌ ‌از‌ عذاب‌ شديد سخت‌.

اللّه‌ِ الَّذِي‌ بدل‌ العزيز الحميد ‌است‌ و علم‌ ‌است‌ و اسم‌ خداوند متعال‌ ‌است‌ و اسماء الهي‌ بسيار ‌است‌ لكن‌ بسياري‌ اسماء صفات‌ ‌است‌ ولي‌ سه‌ اسم‌ ‌است‌ ‌که‌ اسم‌ ذات‌ ‌است‌ اللّه‌، حق‌، ‌هو‌ و اينها ‌غير‌ اسم‌ اعظم‌ ‌است‌ ‌که‌ مخزون‌ عند اللّه‌ ‌است‌ و بسا اجزاء ‌آن‌ اسم‌ اعظم‌ افاضه‌ ميشود ببعض‌ انبياء و اوصياء و آثار غريبه‌ ‌از‌ ‌آنها‌ ظاهر ميشود مثل‌ عاصف‌ ‌که‌ گفتند يك‌ جزء ‌از‌ هزار داشت‌ تخت‌ بلقيس‌ ‌را‌ طرفة العين‌ نزد سليمان‌ حاضر كرد.

لَه‌ُ ما فِي‌ السَّماوات‌ِ ‌از‌ عالم‌ انوار و ارواح‌ و ملائكه‌ و تمام‌ كرات‌ جويّه‌ و عرش‌ اعظم‌ و حمله‌ عرش‌ و لوح‌ و قلم‌ و بهشت‌ و حور العين‌ و ‌غير‌ اينها ‌که‌ خالق‌ تمام‌ ‌آنها‌ ‌است‌ و مالك‌ ‌کل‌ و نگهبان‌ ‌آنها‌ و قاهر ‌بر‌ همه‌ ‌آنها‌.

وَ ما فِي‌ الأَرض‌ِ ‌از‌ جن‌ّ و انس‌ و حيوانات‌ و نباتات‌ و جمادات‌ آنچه‌ خلق‌ فرموده‌ و ميفرمايد وَ وَيل‌ٌ لِلكافِرِين‌َ شامل‌ تمام‌ كفار ميشود ‌از‌ طبيعي‌ دهري‌ و يهود و نصاري‌ و نواصب‌ و غلات‌ و مرتدّين‌ و مبدعين‌ و منكرين‌ ضروريات‌ دين‌ و ملحق‌ بآنها ‌است‌ ارباب‌ ضلالت‌ و مخالفين‌ و معاندين‌ و اشباه‌ ‌آنها‌ مِن‌ عَذاب‌ٍ شَدِيدٍ تفسيرش‌ واضح‌ ‌است‌.

]

(آیه 2)- در این آیه به عنوان معرفی خداوند، درسی از توحید بیان کرده، می‌گوید: «همان خداوندی که آنچه در آسمان و زمین است از آن اوست» (اللَّهِ الَّذِی

ج2، ص493

لَهُ ما فِی السَّماواتِ وَ ما فِی الْأَرْضِ)

.و در پایان آیه توجه به مسأله معاد- بعد از توجه به مبدأ- داده، می‌گوید:

«وای بر کافران از عذاب شدید» رستاخیز (وَ وَیْلٌ لِلْکافِرِینَ مِنْ عَذابٍ شَدِیدٍ).